我市打造十条环卫示范街路
| светско наследство на УНЕСКО | |
|---|---|
 | |
| Критериум | културно: v |
| Навод | 994 |
| Запис | 2000 (24. заседание) |
Курски Провлак (литвански: Kur?i? nerija; руски: Ку?ршская коса?; германски: Kurische Nehrung; латвиски: Kur?u kāpas) — провлак, долг 98 километри, тесен и искривен, покриен со песочни дини, ко? го двои Курскиот Залив од Балтичкото Море. Неговиот ?ужен дел се нао?а во рамките на Калининградската Oбласт, Руси?а, а не?зиниот северен дел во рамките на Литвани?а.
Од 2000 година претставува светско културно наследство на УНЕСКО, кое го делат двете зем?и.
Географи?а
[уреди | уреди извор]
Курскиот Провлак се протега од Калининградскиот (Самбиски) Полуостров на ?уг до неговиот северен кра? до тесниот проток, преку ко? се нао?а пристанишниот град Кла?педа на копното на Литвани?а. Северните 52 километри од провлакот припа?аат на Литвани?а, додека остатокот е дел од Калининградската Oбласт, Руси?а. Широчината на провлакот се движи од минимумот од 400 метри во Руси?а (близу селото Лесно?) до максимални 3800 метри во Литвани?а (северно од Нида).
Геолошка истори?а
[уреди | уреди извор]Курскиот Провлак бил создаден пред пет ил?ади години.[1] Ледената морена служела како негов темел; ветровите и морските струи подоцна донеле доволно песок да порасне и да се зачува над морето.[1]
Постое?ето на ово? тесен спруд е под закана на природните процеси кои вли?аат на кра?брежните об?екти.[2] Зависи од динамичната рамнотежа поме?у пренесува?ето и поставува?ето на песокот. Ако (хипотетички) изворот на ?угозапад згасне, од изградба на големо пристаниште со док, провлакот ?е еродира и на кра? ?е исчезне. Ме?утоа, на?веро?атен разво? е дека тесниот залив во рамките на Курскиот Провлак на кра? ?е се наполни со седимент, со што ?е создаде ново копно.
Човечка истори?а
[уреди | уреди извор]Праистори?а
[уреди | уреди извор]Според балтичката митологи?а, Курскиот Провлак бил создаден од ?инот, Неринга, ко? се играл на морскиот брег. Ова дете исто така се по?авува и во други митови (во некои е прикажано како млада силна жена, слично на женската верзи?а на грчкиот Херакле). Од 800 до 1016 година, провлакот бил местоположбата на Моховое, главен пагански трговски центар ко? сè уште не е ископан.
Тевтонски витези
[уреди | уреди извор]Тевтонските витези ?а окупирале областа во XIII век, граде??и нивни замоци во Мемел (1252), Но?хаузен (1283) и Роситен (1372). Провлакот можеби бил дом на последниот жив говорник на сега исчезнатиот балтички ?азик, старопруски.[3]
Курсениеки
[уреди | уреди извор]
Знача?ни човечки вли?ани?а на областа започнале во XVI век.[1] Уништува?ето шума на провлакот поради пасишта, сече?е дрв?а и граде?е бродови за Битката ка? Грос-?егерсдорф во 1757 година довеле дините да се рашират на провлакот и да закопаат цели села. Поради овие проблеми, пруската влада спровела големи пошумува?а, кои започнале во 1825 година. Други извори го наведуваат Георг Давид Куверт, сопственик на поштата во Нида, ко? започнал со пошумува?е на провлакот кон кра?от на XIX век. Поради овие напори, поголемиот дел од провлакот денес е покриен со шуми. Во XIX век, Курскиот Провлак бил населен само со Курсениеки (Kursenieki) со значително германско малцинство на ?угот и литванско малцинство на северот. На кра?от, населението на Курсениеки исчезнало поради асимилаци?а и други причини; пове?е не постои, се претпоставува дури и пред 1945 година, кога провлакот станал целосно германски.
Ликовна колони?а
[уреди | уреди извор]
Од кра?от на XIX век, динскиот предел околу Нида, станал омилен за сликарите на предели и животни од Кенигсбершката уметничка академи?а. Локалниот хотел на Херман Блоде бил почетната точка на ликовна колони?а ?Нида“ (Künstlerkolonie Nidden). Ловис Коринт останал тука во 1890 година, по што следеле уметниците како Макс Пехшта?н, Алфред Лихтварк, Карл Шмит-Ротлуф и Алфред Партикел.[4] Сликари од Кенигсберг како ?улиус Фра?мут и Едуард Бишоф ?а посетувале областа, како и поетите Ернст Вихерт и Карл Цукма?ер.[4] Други гости биле Ернст Кирхнер, Ернст Молемхауер, Франц Домша?т и Херман Вирт. Сликарите обично престо?увале во хотелот на Блоде и оставиле некои дела зад нив ка? него. Некои изградиле сопствени ку?и во близина.
XX век
[уреди | уреди извор]До XX век, пове?ето лу?е се занимавале со рибарство. Од 1901 до 1946 година, селото Роситен, денес Рибачи, станало место на првата птич?а опсерватори?а во светот, основана од германскиот орнитолог ?оханес Тинеман, основана таму поради важноста на провлакот на коридорот на преселбата на птиците.
По Првата светска во?на, Нида заедно со северната половина на Курскиот Провлак станале дел на Кла?педски регион според Верса?скиот договор од 1919 година и бил припоен од Литвани?а во 1923 година. Офици?ално преименувано, Нида останало чисто германско — границата со преостанатата половина на Источна Пруси?а се нао?ала само на неколку километри ?ужно.
Во 1929 година, осво?увачот на Нобелова награда, писателот Томас Ман ?а посетил Нида за време на одмор во блискиот Раушен и одлучил да изгради летна ку?а на рид над заливот, наречена ?Колибата на чичко Том“ од месното население. То? и неговото семе?ство ги поминале летата 1930-1932 во колибата, а делови од неговиот роман ?озеф и неговите бра?а (Joseph und seine Brüder) биле напишани тука. Под закана на нацистите, Ман ?а напуштил Германи?а по доа?а?ето на Хитлер во 1933 година и никогаш не се вратил во Нида. Откако Кла?педскиот кра? бил повторно припоен од Нацистичка Германи?а во 1939 година, неговата ку?а било земена по наредба на Херман Геринг и служела како викендичка на офицерите од Луфтвафе.
Германското население било избркано по Втората светска во?на од советските во?ници, придружено со етничко чисте?е. Како и насекаде во денешната Калининградска Oбласт, асимилаци?ата на територи?ата и колонизаци?ата со руски доселеници била завршена со промена на историските германски топоними со руски.
Денес
[уреди | уреди извор]По распа?а?ето на Советскиот Со?уз, туризмот процветал; многу Германци, главно потомци на некогашните жители, го избираат Курскиот Провлак (особено Нида, биде??и не се потребни визи за Германците во Литвани?а) како одредиште за одмор.
Курсениеки
[уреди | уреди извор]Додека денес Курсениеки, познати и како Куршининка?, се скоро исчезната балтичка етничка група ко?а живеела на Курскиот Провлак, во 1649 година, населбата Куршининка? се протегала од Кла?педа до Гда?ск. Куршининка? на кра?от биле асимилирани од Германците, со исклучок на Курскиот Провлак, каде некои сè уште живеат. До Првата светска во?на биле сметани за Латви?ци, кога Латви?а добила независност од Руското царство, претпоставка заснована на ?азични аргументи. Ова било основа за латви?ските бара?а за Курскиот Провлак, кои подоцна биле отфрлени.
-
Курско знаменце, Нида -
Погребен маркер Крикстас -
Стари гробишта во Нида -
Мал хотел и кафуле во Нида
.JPG)
Моментална состо?ба
[уреди | уреди извор]
Курскиот Провлак е дом на на?високите движечки песочни дини во Европа. Нивната просечна височина изнесува 35 метри, но некои од нив достигнуваат височина од 60 метри. Неколку еколошки заедници се присутни на или околу провлакот, од неговите надворешни плажи до дините, мочуриштата, ливадите и шумите.[5] Неговата местоположба на Источноатлантскиот пат значи дека е често посетуван од птиците преселеници. Поме?у 10 и 20 милиони птици поминуваат во текот на пролетта и есента и многу се одмараат тука.[5]
Обата дела, рускиот и литванскиот, се прогласени за национални паркови.
Населби на Курскиот Провлак (од север на ?уг) се:
Првите шест се во Литвани?а, додека последните три се во Руси?а. Руската страна на Курскиот Провлак припа?а на Зеленоградскиот округ од Калининградската Oбласт, додека литванската страна е поделена поме?у општините Кла?педа и Неринга.
Постои еден пат ко? ?а поминува целата должина на Курскиот Провлак. На руската страна оди до Зеленоградск, додека на литванската страна оди до Смилтине. Провлакот не е поврзан со копното на Литвани?а. Автомобилски фериботи обезбедуваат врска поме?у Смилтине, сместен на провлакот, и пристанишниот град Кла?педа.
Од 2000 година, Курскиот Провлак е прогласен за светско културно наследство на УНЕСКО.
Моментално, постои бара?е да се рушат домови на Курскиот Провлак. Овие домови се поседувани од лу?е кои добиле дозволи да градат од корумпирани локални службеници. Бара?ето за руше?ето се заснова на фактот дека провлакот е светско наследство и дека само таму се дозволени само градби како рибарските колиби.[6]
Туризам
[уреди | уреди извор]
На?голем град на провлакот е Нида во Литвани?а, омилено одредиште за одмор, главно посетено од литванските и германските туристи. Северниот брег на Курскиот Провлак е место за на?познатите плажи.
Дина Парнидис и сончев часовник
[уреди | уреди извор]Песочната дина Парнидис со силни ветришта се издига до 52 метри над морето. Името според мештаните означува ?поминува низ Нида“, биде??и дината неколкупати има поминато низ селото Нида. Научниците проценуваат дека секое лице искачува??и се или спушта??и се од стрмната дина пренесува неколку тони песок, па така на планинарите им се дозволени да искачуваат само означени патеки.
Постои гранитен сончев часовник, изграден на дината Парнидис ко? точно го покажува времето. Сончевиот часовник е камен столб, висок 13,8 метри, ко? тежи 36 тони. Веднаш до несе се нао?аат мали скали покриени со гранит, изрезбани со часовни и получасовни засеци, како и еден засек за секо? месец, како и дополнителни четири засеци за рамноденици. Од астрономска гледна точка, дината Парнидис е идеално и уникатно место за сончев часовник во Литвани?а.[7]
Грижи за животната средина
[уреди | уреди извор]
Посто?ат грижи за животната средина поврзани со Курскиот Провлак, ко? често е промовиран како место на чиста природа.
Поради важноста на туризмот и рибарството за регионалното стопанство, загадува?ето на морето и кра?бреж?ето може да имаат катастрофални ефекти на областа.
Изградбата на нафтеното платформа во морето во територи?алните води на Руси?а, 22,5 километри од брегот на Курскиот Провлак ги зголемило грижите за можни нафтени дамки. Поме?у 2002 и 2005 година, локалните екологисти од Калининградската Oбласт[8] и Литвани?а[9] протестирале против плановите на Лукоил за искористува?е на нафтеното поле, со назнака за можна голема штета кон животната средина и туризмот (главен извор на приход на областа) во случа? на истекува?е на нафтата. Овие грижи не добиле поддршка од руската влада. Ме?утоа, биле поддржани од литванската влада. Нафтеното поле е на околу 4 километри од границата на литванските територи?ални води; северните струи означуваат дека литванскиот брег ?е претрпи поголема штета во случа? на истекува?е. Сепак, отпорот не добил ме?ународна поддршка и нафтената платформа била отворена во 2004 година. Сепак, двете држави се согласиле за заедничка проценка на животната средина, вклучува??и го и нафтеното поле, како и планови за негово отстранува?е.[10] До 2010 година тоа не било завршено.[10]
Друга грижа е дека зголемениот туризам ?а уништува природата ко?а ги привлекува туристите. Од оваа причина, се преземени мерки, како спречува?е на туристите од искачува?е на одредени делови на провлакот.
Природните закани се поопасни на Курскиот Провлак отколку било каде во Литвани?а или во Калининградската Oбласт. На пример, бурите обично се посилни на провлакот. Поради важноста од дрв?ата за спречува?е на ерози?ата на почвата, шумските пожаре во лето се поопасни за екологи?ата.
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 1,2 ?The Development of the Baltic Sea and the Curonian Lagoon“. Kur?i? Nerija National Park. Архивирано од изворникот на 2025-08-08. Посетено на 15 ?уни 2010.
- ↑ ?Curonian Spit“. UNESCO. Посетено на 2025-08-08.
- ↑ The Kaliningrad question. Rowman & Littlefield. 2002. стр. 17. ISBN 978-0-7425-1705-9.
- ↑ 4,0 4,1 Weise, p. 159
- ↑ 5,0 5,1 ?Curonian Spit“ (PDF). УНЕСКО. Посетено на 15 ?уни 2010.
- ↑ ?Lithuania:The Battle for the Curonian Spit“. Архивирано од изворникот на 2025-08-08. Посетено на 3 октомври 2012.
- ↑ ?архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2025-08-08. Посетено на 2025-08-08.
- ↑ ?архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2025-08-08. Посетено на 2025-08-08.
- ↑ ?архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2025-08-08. Посетено на 2025-08-08.CS1-одржува?е: бот: непознат статус на изворната URL (link)
- ↑ 10,0 10,1 ?32COM 7B.98 - Curonian Spit (Lithuania / Russian Federation) (C 994)“. УНЕСКО. Посетено на 15 ?уни 2010.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Страница на УНЕСКО
- Национален парк Курсиу Нери?а Архивирано на 14 ма? 2015 г.
- Национален парк Куршска?а Коса Архивирано на 17 август 2005 г.
- Биолошка станица Рибачи
| ||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
