颈部疼痛挂什么科
Трапез | |
---|---|
![]() Трапезот има две паралелни страни | |
Вид | Четириаголник |
Рабови и теми?а | 4 |
Плоштина | h · (a+b)/2 |
Обем | a+b+c+d |
Во геометри?а, трапез е испакнат четириаголник со точно еден пар паралелни страни. Има три ?типа“ на трапези.[1]
- Општ трапез: непаралелните страни не се со еднаква должина и нема внатрешен прав агол.
- Рамнокрак трапез: Непаралелните страни се со еднаква должина.
- Правоаголен трапез: Има точно два внатрешни агли по 90°.
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Трапези | Рамнокрак трапез | Правоаголен трапез |
- Паралелните страни се викаат основи и (обично) се означуваат со a и b. (За полесно означува?е земаме a>b.)
- Непаралелните страни се викаат краци и (обично) се означуваат со c и d
- Расто?анието поме?у паралелните страни се вика висина и (обично) се означува со h.
Формули и особини за општ трапез
[уреди | уреди извор]Нека е даден трапез со основи (паралелни страни) a и b, со краци c и d и со висина h.
Периметар
Плоштина[2]
- Биде??и секо? трапез е четириаголник, збирот на внатрешните агли е 360°.
- Плоштината на еден трапез се одредува со должините на двете основи и висината. Ме?утоа, само со тие информации, трапез не е еднозначно определен, односно посто?ат безбро? многу различни трапези со истите основи и висина.
- Биде??и секо? крак на трапез е и трансверзала на паралелните основи, внатрешните агли ка? секо? крак се суплементни, т.е. нивниот збир е 180°.
- Исто така, биде??и секо? крак е трансверзала, основите на трапезот не се еднакви: a≠b. (Доколку a=b, четириаголникот би имал два пара на паралелни страни, па би бил паралалелограм, а не трапез.)
- Еден трапез е потполно определeн со должините на четирите страни (и знае?е кои страни се паралелни). Mе?утоа од секо?а комбинаци?а на четири должини не се добива трапез (види подолу).
Висина [3]
Основна поставка: Трапез со основи a и b и краци c и d постои ако и само ако h постои, т.е. ако и само ако поткорениот израз во погорната формула за h е позитивен бро?.[4]
Во подолните примери, a и b се основите (паралелните страни).
Пример: Нека е a=12m, b=10m, и h=6m. Плоштината на ваков трапез е: P=66m2. Me?утоа, трапезот не може еднозначно да се определи, а и периметарот L не е одредлив.
Пример: Нека е a=19mm, b=8mm, c=7mm и d=6mm. Користе??и ?а формулата за висина h, поткорениот израз е 5760>0 и h=3,45 (приближно). Периметарот e L=40mm, a плоштината e P=46,57mm2 (приближно)
Пример: Нека е a=19mm, b=7mm, c=4mm и d=5mm. Користе??и ?а формулата за висина h, поткорениот израз е -9009<0. Нема трапез со овие димензии.
Терминологи?а
[уреди | уреди извор]Во САД и Канада се користи зборот трапезоид (trapezoid) за трапез, а зборот трапезиум (trapezium) за трапезоид (без паралелни страни).[5] Вон САД и Канада, англиските зборови ?а имаат обратното значе?е, а истите се слични/исти со зборовите користени низ Европа вклучува??и ?а и Р.М., односно се користи зборот трапезиум за трапез, а зборот трапезоид за трапезоид.[1]
Рамнокрак трапез
[уреди | уреди извор]Трапез во ко? непаралелните страни се складни, т.е. со иста должина се вика рамнокрак трапез. Во рамнокрак трапез, внатрешните агли ка? секо?а основа се еднакви (складни). Рамнокрак трапез е потполно определен ако се знае должината на едната основа и големината/должината на два од елементите α, h, d, или a-b каде што α е ко? било агол, h е висината , c е (ко? било) крак и a-b е (позитивната) разлика на должините на основите. (Се разбира дека наместо должината b-a може да се знае и должината на другата основа.
Пример: Нека е a=9 cm, h=3 cm и α=45° нека e аголот поме?у a и c. Тогаш (a - b)/2 = h/tan(45°) = 3 cm/1 = 3 cm и a - b=6 cm и b=3 cm. c = h/sin(45°) = 3√2 cm =4,24 cm. Горните внатрешни агли се по 180°-45°=135°.
Пример: Нека е a=5 cm, h=3 cm и α=45° нека e аголот поме?у a и c. Тогаш (a - b)/2 = h/tan(45°) = 3 cm/1 = 3 cm и a - b=6 cm и b= -1 cm. Таков трапез не постои.
Правоаголен трапез
[уреди | уреди извор]Трапез ко? има точно два внатрешни агли по 90° се вика правоаголен трапез. Од суплементноста на внатрешните агли на секо? крак на трапез следува дека правите агли доа?аат во парови, т.е. ако еден внатрешен агол е прав агол, тогаш и другиот агол на то? крак е прав. Ме?утоа, четириаголник со 4 прави агли е правоаголник, а истиот има два пара на паралелни страни, а во Р Македони?а таков четириаголник не се смета за трапез (се бара точно еден пар паралелни страни.)
Правоаголен трапез е потполно дефиниран ако се знае должината на едната основа и големината/должината на два од елементите α, h, d, или a-b каде што α е ко? било од неправите агли, h е висината (и едниот крак), d е косиот крак и a-b е (позитивната) разлика на должините на основите. (Се разбира дека наместо должината b-a може да се знае и должината на другата основа.
Пример: Нека е a=7 cm, d=4 cm и α=30° e аголот поме?у a и d. То?аш a-b = d · sin(30°) = 4 cm · 0,5 = 2 cm и b=5 cm; h=d · cos(30°) = 2√3 cm =3,46 cm. Четвртиот агол е 180°-30°=150°.
![]() |
![]() |
![]() | |
Рамнокрак трапез | Правоаголен трапез | Средна лини?а m на трапез |
Плоштина, средна лини?а и висина на трапез
[уреди | уреди извор]Отсечката ко?а ги сврзува средните точки на краците (непаралелните страни) на еден трапез се вика средна лини?а.
- Средната отсечка е паралелна со паралелните страни на трапезот.
- Должината на средната лини?а m е половина од збирот на основите a и b:
Плоштината Р на трапез со средна лини?а m:
Плоштината Р на трапез со основи a, b и краци c и d:
Кога една од паралелните страни ?се смалува“ на точка (на пример b = 0), трапезот ?станува“ триаголник со страни 'a, c и d и погорната формула се редуцира на Херонова формула за плоштина на триаголник.[6]
Еквивалентна формула за плоштина ко?а пове?е личи на Херонова формула е:[3]
- каде што е полуобем на трапезот.

Ди?агонали на трапез
[уреди | уреди извор]Должините на ди?агоналите се:[3]
Карактеризации на трапез
[уреди | уреди извор]За даден испакнат четириаголник, следните особини се еквивалентни и се и доволен услов четириаголникот да има барем еден пар паралелни страни:
- Има два соседни агли кои се суплементни, т.е. нивниот збир е 180°.
- Аголот поме?у една страна и една ди?агонала е еднаков на аголот поме?у обратната страна и истата ди?агонала.
- Ди?агоналите се сечат под истиот однос. (Ово? однос е ист со односот поме?у должините на паралелните страни).
- Ди?агоналите го делат четириаголникот во четири триаголници од кои еден спротивен пар се слични.
- Ди?агоналите го делат четириаголникот во четири триаголници од кои еден спротивен пар ?а имаат истата плоштина.[8]:Prop.5
Понатаму, на еден трапез:
- Средните точки на основите (паралелните страни) и пресекот на ди?агоналите се колинеарни.[8]:Thm.15
- Отсечката ко?а ги спо?ува средните точки на основите ?а дели плоштината на половина.
Друго
[уреди | уреди извор]Во калкулус и бро?чена математика се користи таканаречениот метод на трапези за приближно пресметува?е на површина под позитивна рамнинска крива, односно за приближно пресметува?е на определен интеграл на соодветната функци?а f:R->R во одреден интервал.
Тежиште, односно центар на маса или центроид на трапез со униформна густина е пресекот на отсечката ко?а ги спо?ува средните точки на основите и правата паралелна со основите ко?а е на расто?ание x од поголемата основа каде што:[9]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 C.Clapham, J.Nicholson (2009). ?Oxford Concise Dictionary of Mathematics“ (PDF). Addison-Wesley. стр.791 (англиски)
- ↑ Бориво?е Миладинови?, Тра?че ?ор?и?евски и Никола Петрески, Математика за II година гимназиско образование. Скоп?е: Алби, 2009, стр. 129.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 ?Trapezoid“. MathWorld.
- ↑ ?Quadrilateral Formulas“. The Math Forum, Drexel University. 2012. Не се допушта закосува?е или задебелува?е во:
|publisher=
(help)[мртва врска] (англиски) - ↑ ?Trapezoid“. Math Open Reference. интерактивен (англиски)
- ↑ Aryabhatiya Архивирано на 15 август 2011 г., Mohan Apte, Pune, India, Rajhans Publications, 2009, p.66, ISBN 978-81-7434-480-9 (marathi)
- ↑ Л.Сто?ановска. ?Трапез - Интерактивност 3“. (македонски)
- ↑ 8,0 8,1 Martin Josefsson, "Characterizations of trapezoids"[мртва врска], Forum Geometricorum, 13 (2013) 23-35. (англиски)
- ↑ ?efunda: Трапез и физика“. Пристапен 2025-08-07. (англиски)
Поврзани теми
[уреди | уреди извор]Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Интерактивно об?аснува?е за трапез Архивирано на 16 септември 2013 г. (македонски)
- Интерактивно об?аснува?е за рамнокрак трапез Архивирано на 26 април 2012 г. (македонски)
- Trapezoid definition Area of a trapezoid Меди?ана на трапез интерактивни (англиски)
- Numerical Methods for STEM Undergraduates (англиски)
|